α) Προτιμούν Τάξη και οργάνωση. Τα πάντα στη θέση τους, το καθετί έχει τη θέση του. Γι αυτό τους αρέσουν τα puzzles.

ξεκάθαρα και συγκεκριμένα. Πχ. η εντολή "βάλε τα βιβλία στο τραπέζι" δε τους λέει τίποτα, μόνο σύγχυση προκαλεί. Πού; Δεξιά, αριστερά στη μέση, πάνω από κάτι άλλο, στην άκρη? Γι αυτό κολλάμε τη λέξη ΕΔΩ με ένα καρτελάκι στο τραπέζι, ή μια Φώτο με βιβλία ώστε να αντιστοιχίσει τα βιβλία με τη Φώτο σε εκείνο το σημείο. Δύσκολο να βρεις ανεξάρτητες δραστηριότητες.
Οικειότητα. Τους αρέσει ότι έχουν ξανακάνει, και δεν βαριούνται το ίδιο όπως τα υπόλοιπα παιδιά. Φοβούνται νέες εμπειρίες. Με Functional MRI (λειτουργική μαγνητική) μια εξέταση που δείχνει τον εγκέφαλο την ώρα που ασχολείσαι με κάτι, φαίνεται ότι ο εγκέφαλος τους είναι πιο ενεργός με γνωστά πράγματα. Γι αυτό προσπαθούμε να εγκαθιδρύσουμε ρουτίνες.

δ) Θετική Ενίσχυση. Εδώ η Θετική Ενίσχυση είναι να γνωρίζουν τι θα κάνουν μετά γιατί αυτό τους αγχώνει: "Τελείωσε τη δουλειά σου, και μετά θα παίξεις κομπιούτερ". Τους κρατά συγκεντρωμένους και ήρεμους.

στενά ενδιαφέροντα". Μερικές φορές έχουν παράξενα ενδιαφέροντα, "κολλήματα" που λένε οι μαμάδες, όπως με δεινόσαυρους, με σήματα της τροχαίας, δρόμους, αράχνες κλπ. που δίνουν μεγάλη προσοχή. Αν συμπεριλάβουμε αυτά τα ενδιαφέροντα στο πρόγραμμα, αρχικά βελτιώνουμε την εμπλοκή του παιδιού, την ενεργό συμμετοχή και τη συγκέντρωσή του. Αργότερα μπορούμε να ανοίξουμε τον "στενό φακό" που έχουν σε αυτό το ενδιαφέρον.

6) Αισθητηριακά. Οργανώνουμε το περιβάλλον για να είναι πιο φιλικό προς τον αυτισμό. Τα φώτα μπορεί να είναι πολύ δυνατά, πολύ φασαρία, πολλά οπτικά ερεθίσματα, μια μυρωδιά κλπ. Πράγματα που εμείς τα φιλτράρουμε αισθητηριακά, τα παιδιά με αυτισμό δε μπορούν και υπερφορτώνονται, υπέρ-ερεθίζονται.

7) Έλλειψη κεντρικής συνοχής. Αυτό το πρόβλημα έχει περιγραφεί με ένα παράδειγμα: "Δεν μπορούν να δουν το δάσος, αλλά μπορούν να δουν κάθε δέντρο πολύ πιο καθαρά και έντονα από τον καθένα" λόγω του "στενού φακού" που έχουν. Γι αυτό χρειάζονται ένα σύστημα που να ιεραρχεί το σημαντικό, να εστιάζουμε στην κατανόηση και το νόημα, σε πληροφορίες σχετικά με το θέμα.

8)Εκτελεστική Λειτουργικότητα. Προβλήματα που εμφανίζονται είναι στην κατανόηση του χρόνου και στην οργάνωση (λόγω δυσλειτουργίας του πρόσθιου λοβού). Ένα από τα πιο δύσκολα πράγματα για να διδάξεις στον αυτισμό είναι ο χρόνος. Ένα από τα πιο δυνατά σημεία είναι να αναπτύξεις συστήματα οργάνωσης για δραστηριότητες, που να έχουν ξεκάθαρη αρχή, ξεκάθαρο τέλος και να δείχνουν ξεκάθαρη πρόοδο (τι έχει κάνει μέχρι τώρα). Το αίσθημα της επίτευξης στόχων, της επιτυχίας είναι πολύ δυνατό.

Αυτές οι βασικές αρχές βρίσκουν εφαρμογή στη δόμηση του χώρου, στην ανάπτυξη ενός προγράμματος κατά τη διάρκεια της ημέρας, στο πώς να κάνει κάθε δραστηριότητα χωριστά, και στην οπτική δόμηση ενός τέτοιου προγράμματος.

Σημαντικό είναι να είμαστε ευέλικτοι. Όπως είπε, στον αυτισμό "Ποτέ μη λες ποτέ, και ποτέ μη λες πάντα". Είναι επίσης σημαντικό να σκεφτόμαστε πώς τα παιδιά αυτά θα αναπτύξουν κοινωνικές δεξιότητες (μπορούν για όσους δεν το έχετε ακόμη αντιληφθεί) και πώς θα γίνουν ανεξάρτητοι στη ζωή, να βρουν μια δουλειά και να είναι ευτυχισμένοι από τον εαυτό τους.

Ο σκοπός του προγράμματος είναι να αναπτύξει στρατηγικές ξεχωριστές, φιλικές προς τον αυτισμό. Επίσης βασίζεται στη θεώρηση ότι οι άνθρωποι με αυτισμό είναι ΑΝΘΡΩΠΟΙ. Δηλαδή έχουν ανάγκες. Εμείς μπορεί να θέλουμε να έχουν αυτές τις ανάγκες με έναν διαφορετικό τρόπο, πιο κατάλληλο. Σκοπός είναι να κάνουμε τον κόσμο να έχει νόημα για αυτούς και να τους βοηθήσουμε να είναι αποτελεσματικοί και αυτόνομοι.

Μια μητέρα έγραψε ένα βιβλίο επιστημονικής φαντασίας "The speed of the dark", στο οποίο βρίσκουν το φάρμακο ή τη θεραπεία για τον αυτισμό. Ρώτησαν λοιπόν άτομα με αυτισμό που έχουν αναπτύξει λόγο και μπορούν να κατανοήσουν τη γνώμη τους, αν θα το έπαιρναν αυτό το φάρμακο και όλοι απάντησαν όχι, γιατί δεν θα ήταν πλέον οι ίδιοι. Και σας παραπέμπω πάλι στην αρχή, διαβάστε πάλι τις 3-4 πρώτες γραμμές. Αν κάτι έμαθα από αυτόν τον υπέροχο άνθρωπο είναι να δέχομαι τους ανθρώπους όπως είναι, και να μην προσπαθώ να τους αλλάξω σε αυτό που εγώ θέλω, αλλά να γίνουν αυτό που θα έχει νόημα για αυτούς. 

Καραμπά Αργυρώ

Αναπτυξιακή Λογοθεραπεύτρια

www.γραφωνηματα.gr